Kanun Hükmünde Kararnameler

1- KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELER HANGİ KONUDA ÇIKARILABİLİR ?

Şiddet olayların yaygınlaşması ve şiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin bozulması gerekçesiyle olağanüstü hal ilan edildiği (edilmesi gerektiği) için olağanüstü halin nedenleri ve amaçlarıyla sınırlı olmak üzere KHK çıkarılabilir. Anayasa’nın 121. Maddesinde bu durum açıkça belirtilmektedir; ‘Olağanüstü hal süresince, Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda, kanun hükmünde kararnameler çıkarabilir.’

Meslekten çıkartılma, sosyal güvenlik haklarının iptali, okullara ve şirketlere el koyma gibi amaçlarla KHK çıkarılmaz. Çıkarılırsa bu durum Anayasa’ya açıkça aykırı olduğu için hukuk işlemeye başladığında KHK ile yapılmış işlemler iptal edilecektir.

 2- KHK’LAR 30 GÜN İÇERİSİNDE TBMM’DE GÖRÜŞÜLMEZSE NE OLUR?

Anayasa’da bu konuda açık bir düzenleme olmadığı için tartışmalı bir durumdur. Aslında düzenlemenin amacına bakıldığında KHK’lar 30 gün içerisinde görüşülüp onaylanmazsa yok hükmünde olması gerekmektedir. Ancak, mevcut düzenlemede bu konu tartışmalı olduğu için AYM’ye yapılacak bir başvuruda bu konu AYM tarafından değerlendirme konusu yapılabilecektir. Ancak halen yıllar önce çıkarılmış ama TBMM’ye gönderilmemiş ve bu nedenle görüşülememiş birçok KHK vardır ve halen uygulanmaktadır.

3- OHAL SÜRESİ BİTTİĞİNDE KHK İLE YAPILAN DÜZENLEMELER GEÇERLİLİĞİNİ SÜRDÜRECEK Mİ?

KHK’lar Olağanüstü halin kalkmasıyla kendiliğinden ortadan kalkar. Bunun için ileriye dönük sonuç doğuran düzenlemeler yapılmamalıdır. İhraç, görevden alma gibi işlemler yapılmaması gerekmektedir. Yapılırsa ne olur? Tabi ki hukuk işlediğinde hukuki denetim yapacak merci yapılan bu tür işlemleri iptal edecektir.

4- KHK’LARIN İPTALİ İÇİN DAVA AÇILABİLİR Mİ?

Anayasa’nın 148. Maddesine göre Olağanüstü Hal döneminde çıkarılan KHK’lar için Anayasa Mahkemesine İptal başvurusu yapılamaz. Ancak, daha önceki bir dönemde çıkarılmış bir KHK’nın iptali talebiyle dönemin Ana Muhalefet Partisi tarafından açılan bir davada Anayasa Mahkemesi; “Söz konusu KHK’nın Olağanüstü hal ilanına ve KHK çıkarılmasına neden olan konu ve olaylarla ilgisi olmayan maddeleri”ni iptal etmiştir. Bu süreçte ise Ana Muhalefet Partisi tarafından yapılan açıklamada, çıkarılan KHK’ların bazı maddelerinin iptali için Anayasa Mahkemesi’ne iptal davası açılacağı ifade edilmiştir.

5- KHK’LARIN İPTALİ İÇİN KİŞİLER DAVA AÇILABİLİR Mİ?

Uygulamada, KHK’lar ile kişilerin statüleri ile ilgili bir düzenleme bugüne kadar yapılmadığından buna ilişkin bir örnek ve durum oluşmamıştır. Türk Hukukunda ilk kez karşılaşılan bir durumdur. Bu nedenle Bu konuda hukukçular arasında iki görüş vardır.

Birinci görüşe göre; KHK’lar kanun hükmünde olup normal Bakanlar Kurulu Kararı ile karıştırılmamalıdır. Normal Bakanlar Kurulu kararının iptali için Danıştay’a iptal davası açılabilir. Ancak, kanun hükmünde olan ve Bakanlar Kurulu tarafından kabul edilen ve CB tarafından imzalanan KHK’lar aleyhine sadece Anayasa Mahkemesinde iptal davası açılabilir ve bu davayı da kişiler açamaz.

İkinci görüşe göre; Kişilerin KHK’nın iptali için dava açma hakkı yoktur. Ancak memuriyetten çıkarma konusundan yayımlanan KHK ekinde yer alan listede (örnek 672 sayılı KHK) ismi bulunan ve bu şekilde memuriyetle ilişiği kesilen kişilerin sadece “söz konusu Bakanlar Kurulu Kararının kendisi ile ilgili kısmının iptali” talebiyle Danıştay’a, söz konusu KHK’nın yayımlandığı tarihten itibaren 60 gün içinde dava açabileceği değerlendirilmektedir (KHK’lar niteliği itibariyle bir Bakanlar Kurulu Kararı’dır).

Danıştay’a iptal davası açılsa ne olur? Maksimum 400TL masrafı olan bir işlemdir. Her ihtimale karşı dava açmak istiyorum diyen kişi 400TL masraf vermek suretiyle bu davayı açabilir. Dikkat edilmesi gereken bu davanın açılmış olması nedeniyle AYM’ye ve AİHM’e başvuru sürelerinin kaçırılmamasıdır.

 6- OHAL DÖNEMİNDE YAPILAN İŞLEMLERE KARŞI DAVA AÇILABİLİR Mİ?

Evet, bu dönemde de yapılan idari işlemler yargı denetimine tabidir. Sadece mahkemeler yürütmenin durdurulması kararı verememektedir. İdareler tarafından tesis edilen hukuka aykırı işlemler aleyhine 60 gün içerisinde İdare Mahkemesinde dava açılması gerekmektedir.

7- KHK İLE MEMURİYETTEN İHRAÇ EDİLENLER HANGİ HUKUKİ YOLA BAŞVURABİLİRLER?

Yukarıda da ifade edildiği gibi İdari Yargıda dava açma konusunda iki ayrı görüş vardır. Danıştay’da dava açma usulünü düşünmeyenler, memuriyetten ihraç ile ilgili KHK’nın yayım tarihinden itibaren 30 gün içerisinde AYM’ye başvuru yapmak; daha sonra da KHK’nın yayınlanmasının üzerinden 6 ay geçmeden AİHM’e başvuruda bulunması gerekmektedir.

Anayasa Mahkemesi iki üyesinin ihracına ilişkin verdiği karar ile OHAL KHK’sı ile kamu görevinden çıkarılan tüm bireyler için etkisiz bir kanun yoluna dönüşmüştür. Etkisiz olduğu için de kural olarak tüketilmesi zorunlu değildir. Ancak ileride içtihat değişikliği kaygısıyla yine de AYM’ye ihtiyaten başvuru yapılmalıdır. AYM başvurusundan hemen sonra da AYM’nin sonucunu beklemeden ve 6 aylık süreyi kaçırmadan AİHM’e başvurulmalıdır.

Dileyenler yine de Danıştay’a iptal davası açıp Anayasaya aykırılık iddiasında bulunabilirler. Ancak aynı anda 30 günü kaçırmadan AYM’ye ve 6 ayı da kaçırmadan AİHM’e başvuruları yapmak daha doğru olacaktır.

8- İHRAÇ NEDENİYLE DAVA AÇMAK İÇİN SON BAŞVURU YAPILMA TARİHLERİ NEDİR?

01.09.2016 tarihli mükerrer Resmi Gazetede yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı ile tesis edilen 672 sayılı Kanun Hükmünde Kararname.

AYM’ye yapılacak Bireysel Başvuru tarihi, 1 EKİM 2016 TARİHİNDE SONA ERMEKTEDİR. BU TARİH CUMARTESİYE GELDİĞİ İÇİN SÜRE 3 EKİM PAZARTESİ GÜNÜ SONA ERMEKTEDİR. ANCAK, SON GÜNE BIRAKMADAN BAŞVURU YAPILMALIDIR.

AİHM’E BAŞVURU SÜRESİ İSE 1 MART 2016 TARİHİNDE SONA ERMEKTEDİR. BU TARİHTEN ÖNCE BAŞVURU YAPILMALIDIR. 

DANIŞTAY’A BAŞVURU YAPMAK İSTEYENLER İÇİN SÜRE 60 GÜNDÜR.