Miras Sebebiyle istihkak davası
BEŞİNCİ AYIRIM
MİRAS SEBEBİYLE İSTİHKAK DAVASI
A. Koşulları
Madde 637- Yasal veya atanmış mirasçı, terekeyi veya bazı tereke mallarını elinde bulunduran kimseye karşı mirasçılıktaki üstün hakkını ileri sürerek miras sebebiyle istihkak davası açabilir.Bu davada hâkim, mirasçılık
sıfatıyla ilgili uyuşmazlıkları da çözer.
Hâkim, davacının istemi üzerine hakkın korunması için davalının güvence göstermesi veya tapu kütüğüne şerh verilmesi gibi gerekli her türlü önlemi alır.
B.
Hükümleri
Madde 638-
Miras sebebiyle istihkak davasının kabulü hâlinde, tereke veya
terekeye dahil mal, davacıya zilyetliğe ilişkin hükümler uyarınca verilir.
Miras sebebiyle istihkak davasında davalı, tereke malını zamanaşımı yoluyla kazandığını ileri süremez.
C. Zamanaşımı
Madde 639-
Miras sebebiyle istihkak davası, davacının kendisinin mirasçı
olduğunu ve iyiniyetli davalının terekeyi veya tereke malını elinde
bulundurduğunu öğrendiği tarihten başlayarak bir yıl ve her hâlde miras bırakan
ölümünün veya vasiyetnamenin açılmasının üzerinden on yıl geçmekle zamanaşımına
uğrar.
İyiniyetli olmayanlara karşı zamanaşımı süresi yirmi yıldır.
ÜÇÜNCÜ
BÖLÜM
MİRASIN
PAYLAŞILMASI
BİRİNCİ
AYIRIM
PAYLAŞIMDAN ÖNCE MİRAS ORTAKLIĞI
A.
Mirasın geçmesinin sonucu
I. Miras ortaklığı
Madde 640-
Birden çok mirasçı bulunması hâlinde, mirasın geçmesiyle birlikte paylaşmaya
kadar, mirasçılar arasında terekedeki bütün hak ve borçları kapsayan bir
ortaklık meydana gelir.
Mirasçılar terekeye elbirliğiyle
sahip olurlar ve sözleşme veya kanundan doğan temsil ya da yönetim yetkisi
saklı kalmak üzere, terekeye ait bütün haklar üzerinde birlikte tasarruf
ederler.
Mirasçılardan birinin istemi
üzerine sulh mahkemesi, miras
ortaklığına paylaşmaya kadar bir temsilci atayabilir.
Mirasçılardan her biri,
terekedeki hakların korunmasını isteyebilir. Sağlanan korumadan mirasçıların
hepsi yararlanır.
Bir mirasçı ödemeden aciz hâlinde
ise, mirasın açılması üzerine diğer mirasçılar, haklarının korunması için
gerekli
önlemlerin gecikmeksizin alınmasını sulh mahkemesinden isteyebilirler.
II. Mirasçıların sorumluluğu
Madde 641-
Mirasçılar, tereke borçlarından müteselsilen sorumludurlar.
Ana ve baba veya büyük ana ve büyük baba ile birlikte yaşayan ve emeklerini veya gelirlerini aileye özgüleyen ergin çocuklar ile torunlara verilecek uygun miktardaki tazminat, bu yüzden terekenin borç ödemeden acze düşmemesi kaydıyla tereke borcu sayılır.
B.
Paylaşmayı isteme hakkı
Madde 642-
Mirasçılardan her biri, sözleşme veya kanun gereğince ortaklığı sürdürmekle
yükümlü olmadıkça, her zaman mirasın paylaşılmasını isteyebilir.
Her mirasçı, terekedeki belirli
malların aynen, olanak yoksa satış yoluyla paylaştırılmasına karar verilmesini sulh mahkemesinden
isteyebilir. Mirasçılardan birinin istemi üzerine hâkim, terekenin tamamını ve
terekedeki malların her birini göz önünde tutarak, olanak varsa taşınmazlardan
her birinin tamamının bir mirasçıya verilmesi suretiyle paylaştırmayı yapar.
Mirasçılara verilen taşınmazların değerleri arasındaki fark para ödenmesi
yoluyla giderilerek miras payları arasında denkleştirme sağlanır.
Paylaşmanın derhâl yapılması, paylaşım konusu malın veya terekenin değerini önemli ölçüde azaltacaksa; sulh hâkimi, mirasçılardan birinin istemi üzerine bu malın veya terekenin paylaşılmasının ertelenmesine karar verebilir.
C.
Cenin nedeniyle erteleme
Madde 643-Mirasın
açıldığı tarihte, mirasçı olabilecek bir cenin varsa paylaşma doğumuna kadar
ertelenir.
Ana muhtaç ise, doğuma kadar geçim giderlerinin terekeden sağlanmasını isteyebilir.
D.
Elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi
Madde 644-
Bir mirasçı, terekeye dahil malların tamamı veya bir kısmı üzerindeki elbirliği
mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi isteminde bulunduğu takdirde sulh
hâkimi, diğer mirasçılara çağrıda bulunarak belirleyeceği süre içinde varsa itirazlarını
bildirmeye davet eder.
Elbirliği mülkiyetinin devamını
haklı kılacak bir itiraz ileri sürülmediği veya mirasçılardan biri belirlenen
süre içinde paylaşma davası açmadığı takdirde, istem konusu mal üzerindeki
elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesine karar verilir.
Terekeye dahil diğer hakların ve alacakların paylar oranında bölünmesi hususunda da yukarıdaki hükümler uygulanır.
E. Birlikte yaşayanların hakkı
Madde 645-Miras bırakan ölümünde onunla birlikte yaşayan ve onun tarafından bakılan kimseler, ölüm tarihinden başlayarak üç aylık bakım ve geçim giderlerinin terekeden sağlanmasını isteyebilirler.
İKİNCİ
AYIRIM
PAYLAŞMANIN NASIL YAPILACAĞI
A.
Genel olarak
Madde 646-
Yasal mirasçılar, gerek kendi aralarında, gerek atanmış mirasçılarla birlikte
mirası aynı kurallara göre paylaşırlar.
Aksine düzenleme olmadıkça
mirasçılar, paylaşmanın nasıl yapılacağını serbestçe kararlaştırırlar.
Tereke mallarına zilyet olan veya miras bırakana borçlu bulunan mirasçılar, paylaşma sırasında bu konuda eksiksiz bilgi vermekle yükümlüdürler.
B.
Paylaşma kuralları
I. Miras bırakan tasarrufu
Madde 647-Miras
bırakan, ölüme bağlı tasarrufuyla paylaşmanın nasıl yapılacağı ve payların
nasıl oluşturulacağı hakkında kurallar koyabilir.
Bu kurallar, miras bırakan
tarafından kastedilmemiş olan bir eşitsizlik hâlinde payların denkleştirilmesi
olanağı saklı kalmak kaydıyla, mirasçılar için bağlayıcıdır.
Aksini arzu ettiği tasarruftan anlaşılmadıkça, miras bırakan tereke malını bir mirasçıya özgülemesi, vasiyet olmayıp sadece paylaştırma kuralı sayılır.
II. Paylaşmaya kayyımın katılması
Madde 648- Açılmış mirasta bir mirasçının payını devralmış veya haczettirmiş olan ya da elinde mirasçıya karşı alınmış borç ödemeden aciz belgesi bulunan alacaklı, sulh hâkiminden bu mirasçının yerine paylaşmaya katılmak üzere bir kayyım atanmasını isteyebilir.
C.Paylaşmanın
gerçekleşmesi
I. Mirasçıların eşitliği
Madde 649-
Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça mirasçılar, paylaşmada terekenin
bütün malları üzerinde eşit hakka
sahiptirler.
Mirasçılar, miras bırakan ile aralarındaki ilişkiler hakkında paylaşmanın eşitliğe ve adalete uygun olması için göz önüne alınması gereken bütün bilgileri birbirlerine vermekle yükümlüdürler. Mirasçılardan her biri, tereke borçlarının paylaşmadan önce ödenmesini veya güvenceye bağlanmasını isteyebilir.
II. Payların oluşturulması
Madde 650-
Mirasçılar, tereke mallarından mirasçı veya ortak kök sayısınca pay
oluştururlar.
Anlaşma olmazsa, mirasçılardan
her biri, payların oluşturulmasını sulh mahkemesinden
isteyebilir. Payların oluşturulmasında hâkim, yerel âdetleri, mirasçıların
kişisel durumlarını ve çoğunluğun arzusunu göz önünde bulundurur.
Payların özgülenmesi mirasçıların anlaşması uyarınca yapılır. Buna olanak bulunmazsa kur'a çekilir.
III. Bazı malların özgülenmesi
veya satılması
Madde 651-
Değerinde önemli azalma olmadan bölünemeyen tereke malı, bütün olarak
mirasçılardan birine özgülenir.
Mirasçılar bir tereke malının
bölünmesi veya özgülenmesi konusunda anlaşamazlarsa, o mal satılır ve bedeli
bölüştürülür.
Mirasçılardan biri istemde bulunursa satış artırma yoluyla yapılır. Mirasçılar artırmanın şekli konusunda anlaşamazlarsa sulh hâkimi, artırmanın mirasçılar arasında veya herkese açık yapılmasına karar verir.
D.
Aile konutu ve ev eşyasının sağ kalan eşe özgülenmesi
Madde 652-
Eşlerden birinin ölümü hâlinde tereke malları arasında ev eşyası veya eşlerin
birlikte yaşadıkları konut varsa; sağ kalan eş, bunlar üzerinde kendisine miras
hakkına mahsuben mülkiyet hakkı tanınmasını isteyebilir.
Haklı sebeplerin varlığı hâlinde,
sağ kalan eşin veya miras bırakan diğer yasal mirasçılarından birinin istemi
üzerine, mülkiyet yerine intifa veya oturma hakkı tanınmasına da karar
verilebilir.
Miras bırakan bir meslek veya sanat icra ettiği ve altsoyundan birinin aynı meslek ve sanatı icra etmesi için gerekli olan bölümlerde, sağ kalan eş bu hakları kullanamaz. Tarımsal taşınmazlara ilişkin miras hukuku hükümleri saklıdır.
E.
Özellikleri olan eşya
I. Bütünlük oluşturan veya aile
belgeleri ile özel anı değeri olan eşya
Madde 653-
Mirasçılardan birinin karşı çıkması hâlinde, nitelikleri veya özgülendikleri
amaç gereği bir bütünlük oluşturan eşya birbirinden ayrılamaz.
Aile belgeleri ile aile için özel anı değeri olan eşya, mirasçılardan birinin karşı çıkması hâlinde satılamaz. Mirasçılar arasında anlaşmazlık çıkarsa sulh hâkimi,yerel âdetleri, âdet yoksa kişisel durumları göz önünde tutarak bu eşyanın, payına mahsup edilmek veya edilmemek suretiyle mirasçılardan birine özgülenmesine ya da satılmasına karar verir. Özel kanun hükümleri saklıdır.
II. Miras bırakan mirasçılardaki
alacakları
Madde 654-Miras bırakan bir mirasçıdaki alacağı, paylaşma sırasında o mirasçının payına mahsup edilir.
III. Rehnedilmiş tereke malları
Madde 655- Paylaşmada kendisine miras bırakan borçları için rehnedilmiş bir tereke malı düşen mirasçı, o malın güvence altına aldığı borcu üstlenmiş olur.
IV.
Taşınmazlar
1.
Bölünme
Madde 656- Taşınmazların bölünmelerine ilişkin kanun hükümleri saklıdır.
2.
Özgülenme
a.
Özgülenmeye esas olan değer
Madde 657-
Taşınmazlar, paylaşmanın yapıldığı zamandaki gerçek
değerleri esas alınarak mirasçılara özgülenir.
Tarımsal taşınmazlar gelir değerine, diğer taşınmazlar sürüm değerine göre özgülenir.
b.
Değerin belirlenmesi
Madde 658- Mirasçılar özgülenme değeri üzerinde uyuşamazlarsa, bu değer sulh hâkimi tarafından belirlenir.
V.
Tarımsal işletmeler
1.Paylaştırma dışında bırakma
a. Koşulları
Madde 659-
(Mülga: 30/4/2014-6537/9 md.) b. Taşınırların özgülenmesi
Madde 660-
(Mülga: 30/4/2014-6537/9 md.) c. Özgülenmenin hangi mirasçıya yapılacağı
Madde 661- (Mülga:
30/4/2014-6537/9 md.) d. Ölüme bağlı tasarruf ile düzenleme
Madde 662-
(Mülga: 30/4/2014-6537/9 md.) e. Ergin olmayan mirasçılar
Madde 663- (Mülga: 30/4/2014-6537/9 md.)
2.Aile
malları ortaklığı
a. İstem hakkı
Madde 664- (Mülga: 30/4/2014-6537/9 md.)
b. Ortaklığın sona erdirilmesi
Madde 665- (Mülga: 30/4/2014-6537/9 md.)
3. Diğer mirasçıların paylarının mirasçı
irat senediyle karşılanması
Madde 666- (Mülga: 30/4/2014-6537/9 md.)
4. Yan sınaî işletme
Madde 667- (Mülga: 30/4/2014-6537/9 md.)
5.
İşletmenin satılması
Madde 668- (Mülga: 30/4/2014-6537/9 md.)