Mirasın geçmesi ve Koruma Önlemleri
İKİNCİ BÖLÜM
MİRASIN GEÇMESİNİN SONUÇLARI
BİRİNCİ AYIRIM
KORUMA ÖNLEMLERİ
A. Genel olarak
Madde 589-Miras
bırakanın yerleşim yeri sulh hâkimi, istem üzerine veya re'sen tereke
mallarının korunması ve hak sahiplerine geçmesini sağlamak üzere gerekli olan
bütün önlemleri alır.
Bu önlemler, özellikle kanunda
belirtilen hâllerde terekede bulunan mal ve hakların yazımına, terekenin
mühürlenmesine, terekenin resmen yönetilmesine ve vasiyetnamelerin
açılmasına ilişkindir.
Önlemlerle ilgili giderler,
ileride terekeden alınmak üzere, başvuran kişi tarafından; önleme hâkimin
re'sen karar verdiği hâllerde Devlet tarafından karşılanır.
Miras bırakan, yerleşim yerinden başka bir yerde ölmüş ise, o yerin sulh hâkimi bu ölümü yerleşim yeri sulh hâkimine gecikmeksizin bildirir ve miras bırakanın ölüm yerinde bulunan mallarının korunması için gerekli önlemleri alarak bununla ilgili dosyayı ve varsa vasiyetnameyi yerleşim yeri sulh hâkimine gönderir.
B.
Defter tutma
Madde 590-Aşağıdaki
sebeplerden birinin gerçekleşmesi hâlinde sulh hâkimi terekenin defterinin tutulmasına karar verir:
1.Mirasçılar arasında vesayet
altına alınmış olan veya alınması gereken kimse varsa,
2.Mirasçılardan biri uzun süreden
beri bulunamıyorsa ve temsilcisi de yoksa,
3.Mirasçılardan veya ilgililerden biri, ölüm tarihinden başlayarak bir ay içinde istemde bulunursa, Defter tutma işlemi gecikmeksizin tamamlanır.
C.
Mühürleme
Madde 591-
Yazımı yapılan tereke mallarından gerekenler mühürlenir. Mühürlenmeyen mallar
için uygun koruma önlemi alınır. Mühür altına alma yazımdan önce de
yapılabilir.
Tereke mühürlenirken miras
bırakanla birlikte oturanların ihtiyaçları için gerekli eşya bir tutanakla
tespit edilip güvenilir kişi olarak kendilerine bırakılır; taşınmazların
onların oturmaları için zorunlu olan bölümleri, mühürlemenin dışında tutulur.
Alacaklıların istemi üzerine yapılan mühürleme, güvence altına alınan miktarla sınırlıdır. Alacaklıya güvence gösterildiği takdirde mühürleme yapılmaz, yapılmışsa kaldırılır.
D.
Terekenin resmen yönetilmesi
I. Genel olarak
Madde 592-
Aşağıdaki hâllerde sulh hâkimi re'sen mirasın resmen yönetilmesine karar verir:
1.Mirasçılardan birinin uzun
süreden beri bulunamaması ve temsilci de bırakmaması hâlinde menfaati
gerektiriyorsa,
2.Mirasta hak sahibi olduğunu
ileri sürenlerden hiçbiri mirasçılık sıfatını yeterince ispatlayamazsa veya bir
mirasçı bulunup bulunmadığı şüpheli olursa,
3.Mirasçıların tamamı
bilinmiyorsa,
4.Kanunda özel olarak
öngörülmüşse.
Miras bırakan terekenin tamamı
üzerinde yetkili olmak üzere vasiyeti yerine getirme görevlisi atamış ise,
önemli bir engel bulunmadıkça terekenin yönetimi ona verilir.
Miras bırakan velâyet veya
vesayet altında idiyse; veli veya vasi bir sakınca olmadıkça terekenin
yönetimiyle görevlendirilir.
Sulh hâkimi, terekeyi yönetmekle görevlendirilen kimseye, istemi hâlinde terekeden karşılanmak üzere uygun bir ücret ödenmesine karar verir.
II. Görev, temsil ve sorumluluk
Madde 593- Terekeyi resmen yöneten sulh hâkimi veya onun yönetimle görevlendirdiği kimse, resmen yönetme sebeplerinin ortadan kalkmasına ya da paylaştırmaya kadar, terekeyi hak sahiplerinin haklarının kaybına meydan vermeyecek biçimde iyi bir yönetici gibi özenle yönetmek ve özellikle aşağıda yazılı işleri görmekle yükümlüdür:
1.Henüz yapılmamışsa, terekenin
yazımı,
2.Gereken koruma önlemlerinin
alınması,
3.Mirasçıların menfaatlerine veya
iyi bir yönetimin gereklerine uygun düştüğü takdirde terekedeki malların
satılması,
4.Miras bırakanın alacaklarının
tahsili ve borçlarının ödenmesi,
5.Mirasçıların yasal haklarını
zedelemediği anlaşılan vasiyetlerin, sulh hâkiminin izni ve asliye hâkiminin
onayı ile yerine getirilmesi,
6.Terekeye ait paraların faiz
getirmek üzere tüzükte belirtilen bir bankaya yatırılması veya bu paralarla
Devlet tahvili alınması ve yeterli güvencesi bulunmayan yatırımların güvenceli
yatırımlara dönüştürülmesi,
7.Terekede ticarethane, imalâthane
veya başka bir işletme varsa, bunların olduğu gibi sürdürülmesi; sürdürmede
yarar yoksa, tasfiyesi için gerekli önlemlerin alınması.
Tereke yöneticisi, görevine giren
hususlarda miras ortaklığının temsilcisi olup, ortaklık aleyhine açılan
davalarda ve yapılan icra takiplerinde ortaklığı temsil eder ve gereken
hâllerde ortaklık adına dava açmaya, icra takibinde bulunmaya, davadan
feragate, kabule, sulh olmaya ve tahkime yetkilidir; davaları ve takipleri
mirasçılara ihbar eder.
Terekenin resmen yönetilmesinde, sulh hâkimi ile yöneticinin işlemleri konusunda, niteliklerine uygun olduğu ölçüde, vesayete ilişkin hükümler uygulanır.
III. Mirasçıların bilinmemesi
Madde 594-Miras
bırakanın mirasçısı bulunup bulunmadığı veya mirasçıların tamamı bilinmiyorsa,
sulh hâkimi uygun araçlarla ve bir ay ara ile iki defa ilân yapıp hak
sahiplerini son ilândan başlayarak en geç bir yıl içinde mirasçılık sıfatlarını
bildirmeye çağırır.
İlân süresinde kimse başvurmazsa ve sulh hâkimi de hiçbir mirasçı tespit edememişse, miras sebebiyle istihkak davası açma hakkı saklı kalmak üzere miras Devlete geçer.
E.
Vasiyetname ile ilgili işlemler
I. Teslim görevi ve alınacak
önlemler
Madde 595-Miras
bırakanın ölümünden sonra ele geçen vasiyetnamesinin, geçerli olup olmadığına bakılmaksızın
hemen sulh hâkimine teslim edilmesi zorunludur.
Vasiyetnameyi düzenleyen veya muhafaza eden
görevli ya da miras bırakanın arzusu üzerine saklayan veya başka surette ele
geçiren ya da ölenin eşyası arasında bulan kimse, ölümü öğrenir öğrenmez teslim
görevini yerine getirmekle yükümlüdür; aksi takdirde bu yüzden doğacak zarardan
sorumludur.
Sulh hâkimi, teslim edilen vasiyetnameyi derhâl inceler, gerekli koruma önlemlerini alır; olanak varsa ilgilileri dinleyerek terekenin yasal mirasçılara geçici olarak teslimine veya resmen yönetilmesine karar verir.
II. Vasiyetnamenin açılması
Madde 596- Vasiyetname,
geçerli olup olmadığına bakılmaksızın tesliminden başlayarak bir ay içinde miras
bırakanın yerleşim yeri sulh hâkimi tarafından açılır ve ilgililere okunur.
Bilinen mirasçılar ve diğer
ilgililer vasiyetnamenin
açılması sırasında diledikleri takdirde hazır bulunmak üzere çağrılır.
Miras bırakanın sonradan ortaya çıkan vasiyetnameleri için de aynı işlemler yapılır.
III. İlgililere tebliğ
Madde 597-
Mirasta hak sahibi olanların her birine gideri terekeye ait olmak üzere,
vasiyetnamenin kendilerine ilişkin kısımlarının onaylı bir örneği hâkim
tarafından tebliğ edilir.
Nerede olduğu bilinmeyenlere vasiyetnamenin kendilerine ilişkin kısımları ilân yolu ile tebliğ olunur.
IV. Mirasçılık belgesi (1)
Madde 598- Başvurusu üzerine yasal mirasçı oldukları belirlenenlere, sulh mahkemesince veya noterlikçe mirasçılık sıfatlarını gösteren bir belge verilir.
––––––––––––––––––
(1) 31/3/2011 tarihli ve 6217 sayılı Kanunun 19 uncu maddesiyle, bu
maddenin birinci fıkrasında yer alan “sulh mahkemesince” ibaresinden sonra
gelmek üzere “veya noterlikçe” ibaresi eklenmiş ve metne işlenmiştir.
Mirasçı atamaya veya vasiyete ilişkin
ölüme bağlı tasarrufa mirasçılar veya başka vasiyet alacaklıları tarafından
kendilerine bildirilmesinden başlayarak bir ay içinde itiraz edilmedikçe,
lehine tasarrufta bulunulan kimseye, sulh mahkemesince atanmış mirasçı veya
vasiyet alacaklısı olduğunu gösteren bir belge verilir.
Mirasçılık belgesinin
geçersizliği her zaman ileri sürülebilir.
Ölüme bağlı tasarrufun iptaline ilişkin dava hakkı saklıdır.