Mal ortaklığı Beşinci Kısım
BEŞİNCİ AYIRIM
MAL ORTAKLIĞI
A.Mülkiyet I. Kapsamı
Madde 256- Mal ortaklığı rejimi, ortaklık malları ile eşlerin kişisel mallarını kapsar.
II.
Ortaklık malları
1. Genel mal ortaklığı
Madde 257- Genel mal ortaklığında eşlerin
kanun gereğince kişisel mal sayılanlar dışındaki malları ile gelirleri ortaklık
mallarını oluşturur.
Eşler, ortaklık mallarına bölünmemiş bir bütün olarak sahip olurlar. Hiçbir eş, ortaklık payı üzerinde tek başına tasarruf hakkına sahip değildir. 2. Sınırlı mal ortaklığı
a. Edinilmiş mallarda ortaklık
Madde 258-
Eşler, mal rejimi sözleşmesiyle
sadece edinilmiş mallardan oluşan bir ortaklık kabul edebilirler.
Kişisel malların gelirleri de bu ortaklığa dahildir.
b. Diğer mal ortaklıkları
Madde 259 -
Eşler, mal rejimi sözleşmesiyle
belirli malvarlığı değerlerini veya türlerini, özellikle taşınmaz malları, bir
eşin kazancını, bir meslek veya sanat icrası için kullandığı malları ortaklık
dışında tutabilirler.
Aksi sözleşmede öngörülmedikçe bu malların gelirleri ortaklığa dahil değildir.
III. Kişisel mallar
Madde 260- Kişisel mallar, mal rejimi sözleşmesi, üçüncü kişinin karşılıksız kazandırması veya kanunla belirlenir. Eşlerden her birinin sadece kişisel kullanımına ayrılmış olan eşyası ile manevî tazminat alacakları kanundan dolayı kişisel malıdır.
Bir eşin saklı pay olarak isteyebileceği malvarlığı değerleri, mal rejimi sözleşmesiyle ortaklığa dahil edildiği ölçüde, miras bırakanları tarafından kendisine kişisel mal olarak kazandırılamaz.
IV. İspat
Madde 261- Bir eşin kişisel malı olduğu ispatlanmadıkça tüm malvarlığı değerleri ortaklık malı sayılır.
B.
Yönetim ve tasarruf
I.
Ortaklık mallarında
1. Olağan yönetim
Madde 262- Eşler, ortaklık mallarını evlilik birliğinin yararına uygun olarak yönetirler.
Olağan yönetim sınırları içinde her eş, ortaklığı yükümlülük altına sokabilir ve ortak mallarda tasarrufta bulunabilir.
2. Olağanüstü yönetim
Madde 263-
Olağan yönetim dışında kalan konularda eşler, ancak birlikte veya biri
diğerinin rızasını almak suretiyle ortaklığı yükümlülük altına sokabilir veya
mallarda tasarrufta bulunabilir.
Rızanın bulunmadığını bilmeyen
veya bilecek durumda olmayan üçüncü kişiler için bu rıza var sayılır.
Evlilik birliğinin temsiline ilişkin hükümler saklıdır.
3. Ortaklık malları ile meslek
veya sanat icrası
Madde 264-
Eşlerden biri, diğerinin rızasıyla ortaklık mallarını kullanarak, tek başına
bir meslek veya sanat icra ederse, bu meslek veya sanata ilişkin bütün hukukî
işlemleri yapabilir.
4. Mirasın kabulü veya reddi
Madde 265-
Eşlerden biri, diğerinin rızası olmaksızın ortaklık mallarına girecek olan bir mirası reddemeyeceği gibi, tereke
borca batıksa mirası kabul de edemez.
Diğer eşin rızasının alınmasına olanak bulunamazsa veya bu konudaki istem onun tarafından haklı sebep olmaksızın reddedilirse, istem sahibi eş kendi yerleşim yeri mahkemesine başvurabilir.
5. Sorumluluk ve yönetim
giderleri
Madde 266-
Mal ortaklığının sona ermesi hâlinde, eşlerden her biri ortaklık malıyla ilgili
işlemlerden dolayı vekil gibi sorumludur.
Yönetim giderleri ortaklık mallarından karşılanır.
II. Kişisel mallar
Madde 267-
Eşlerden her biri, yasal sınırlar içerisinde kendi kişisel mallarını yönetme ve
bunlar üzerinde tasarrufta bulunma hakkına sahiptir.
Kişisel mallara giren gelirler varsa, yönetim giderleri bu gelirlerden karşılanır.
C.
Üçüncü kişilere karşı sorumluluk
I. Ortaklık borçları
Madde 268-
Eşlerden her biri, aşağıdaki borçlardan kişisel malları ve ortaklık mallarıyla
sorumludur:
1.Evlilik birliğini temsil veya
ortaklık mallarını yönetme yetkisine dayanarak yapılan borçlardan,
2.Ortaklık mallarını veya
ortaklık mallarına giren gelirleri kullanarak bir meslek veya sanatın icra
edilmesi nedeniyle yapılan borçlardan,
3.Diğer eş için de kişisel
sorumluluk doğuran borçlardan,
4.Kişisel mal yanında ortaklık mallarının da sorumlu olacağı hususunda eşlerin üçüncü kişilerle anlaşarak yaptığı borçlardan.
II. Kişisel borçlar
Madde 269-
Her eş, diğer bütün borçlardan kendi kişisel mallarıyla ve ortaklık mallarının
değerinin yarısı kadarıyla sorumlu tutulur.
Ortaklığın zenginleşmesinden kaynaklanan istemler saklıdır.
D. Eşler arasındaki borçlar
Madde 270 - Mal rejimi eşler arasındaki borçların muaccel olmasını önlemez. Bununla beraber bir borcun yerine getirilmesi borçlu eşi, evlilik birliğini tehlikeye düşürecek derecede önemli güçlüklere sokacaksa, bu eş ödeme için süre isteyebilir. Durum ve koşullar gerektiriyorsa hâkim, istemde bulunan eşi güvence göstermekle yükümlü tutar.
E.
Mal rejiminin sona ermesi ve tasfiye
I. Sona erme anı
Madde 271 -
Mal rejimi eşlerden birinin ölümü, diğer bir mal rejiminin kabul edilmesi veya
eşlerden biri hakkında iflâsın açılmasıyla son bulur.
Mahkemece evliliğin iptal veya boşanma sebebiyle sona erdirilmesine
veya mal ayrılığına geçilmesine karar verilmesi hâllerinde, mal rejimi dava
tarihinden geçerli olmak üzere sona erer.
Ortaklık mallarıyla kişisel malların kapsamının belirlenmesinde mal ortaklığının sona erdiği tarih esas alınır.
II. Kişisel mala ekleme
Madde 272 - Eşlerden birine sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurumlarınca yapılmış olan toptan ödemeler veya iş gücünün kaybı dolayısıyla ödenmiş olan tazminat, toptan ödeme veya tazminat yerine ilgili sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurumunca uygulanan usule göre ömür boyunca irat bağlanmış olsaydı, mal rejiminin sona erdiği tarihte bundan sonraki döneme ait iradın peşin sermayeye çevrilmiş değeri ne olacak idiyse, tasfiyede o miktarda kişisel mal olarak hesaba katılır.
III. Kişisel mal ile ortaklık
malı arasındaki denkleştirme
Madde 273 -
Bir eşin kişisel mallara ilişkin borçları, ortaklık mallarından veya ortaklık
mallarına ilişkin borçları kişisel mallarından ödenmiş ise; tasfiye sırasında
denkleştirme istenebilir.
Her borç, ilişkin bulunduğu mal kesimini yükümlülük altına sokar. Hangi kesime ait olduğu anlaşılamayan borç ortaklık mallarına ilişkin sayılır.
IV. Değer artış payı
Madde 274- Bir eşin kişisel malı veya ortaklık malıyla bir başka mal kesimine giren malvarlığı değerinin edinilmesi, iyileştirilmesi veya korunmasına katkıda bulunulmuşsa, edinilmiş mallara katılma rejiminde değer artış payına ilişkin hükümler uygulanır.
V. Değer belirlenmesi
Madde 275- Mal rejimi sona erince, mevcut ortaklık mallarının değerlendirilmesinde tasfiye anı esas alınır.
VI. Paylaşma
1. Ölüm veya diğer bir mal
rejiminin kabulü hâlinde
Madde 276-
Eşlerden birinin ölümü veya diğer bir mal rejiminin kabulü sebebiyle mal
ortaklığının sona ermesi hâlinde, her eşe veya mirasçılarına ortaklık mallarının
yarısı verilir. Mal rejimi sözleşmesiyle
başka bir paylaşma oranı kararlaştırılabilir.
Bu tür anlaşmalar altsoyun saklı paylarını zedeleyemez.
2. Diğer hâllerde
Madde 277- boşanma veya evliliğin iptali sebebiyle ya da kanun veya mahkeme kararı gereğince mal ayrılığına geçiş hâllerinde, her eş edinilmiş mallara katılma rejiminde kendi kişisel malı sayılacak olanları ortaklık mallarından geri alır. Geri kalan ortaklık malları eşler arasında yarı yarıya paylaşılır.
Yasal paylaşmanın değiştirilmesine ilişkin anlaşmalar, ancak mal rejimi sözleşmesinde bunun açıkça öngörülmüş olması hâlinde geçerlidir.
VII.
Paylaşma usulü
1. Kişisel mallar
Madde 278- Mal ortaklığının eşlerden birinin ölümüyle sona ermesi hâlinde sağ kalan eş, edinilmiş mallara katılma rejiminde kişisel malı sayılabilecek olanların payına mahsuben kendisine verilmesini isteyebilir.
2. Aile konutu ve ev eşyası
Madde 279-
Eşlerin birlikte yaşadıkları konut veya ev eşyası ortaklık mallarına dahil ise,
sağ kalan eş, payına mahsuben bunların mülkiyetinin kendisine verilmesini
isteyebilir.
Haklı sebeplerin varlığı hâlinde,
sağ kalan eş veya ölenin diğer yasal mirasçılarının istemiyle bunlar üzerinde
mülkiyet yerine intifa veya oturma hakkı tanınabilir.
Mal ortaklığı rejiminin ölüm dışındaki bir sebeple son bulması hâlinde, eşlerden her biri, üstün bir yararının varlığını ispat etmek suretiyle aynı istemleri ileri sürebilir.
3.Diğer malvarlığı değerleri
Madde 280- Bir eş, üstün bir yararının varlığını ispat etmek suretiyle diğer malvarlığı değerlerinin de payına mahsuben kendisine verilmesini isteyebilir.
4. Diğer paylaşma kuralları
Madde 281- Diğer hâllerde paylı mülkiyet ve mirasın paylaşılmasına ilişkin hükümler kıyas yoluyla uygulanır.